احكام القرآن (كيا هراسى) (کتاب)

احكام القرآن كيا هراسى از مهمترين كتابهاى نگارش يافته در احكام قرآن به نزد شافعيان است كه به اسلوب اين فن و به شكل كامل انجام گرفته است. بر اساس قواعد مذهب شافعى به تشريح و تفسير آيه‌هاى احكام قرآن پرداخته است. مبنا را نظرات شافعى قرار داده به شرح، تبيين و تكميل آن همت گمارده است. در مقدمه كتاب مذهب خود را برتر از ديگر مذاهب اهل سنت دانسته و تلاش كرده است نظر خود را مستدلّ سازد. به ترتيب سوره‌ها و آيات قرآن است و آيات احكام تمام قرآن را بررسى كرده است.

انگيزه

درباره انگيزه تأليف خود مى‌نويسد:« وقتى به اين نتيجه رسيدم كه در بين مذاهب اهل سنت، مذهب شافعى بهترين آنهاست، و از جهت استدلال محكم‌تر و منطقى‌تر مى‌باشد، قصد كردم، حكام او را شرح كنم بدين جهت با روشى معتدل( نه اختصار و نه تطويل) سعى نمودم طبق سبك او، آن را تكميل نموده، نقاط مشكل آن را شرح دهم.»

روش تفسير

شيوه كلى وى در طرح مباحث به اين ترتيب است كه ابتدا و به ترتيب سوره‌ها، آياتى را كه مى‌توان از آنها حكمى برداشت كرد، ذكر مى‌كند، در صورت وجود شأن نزول براى آيه آن را بيان نموده سپس به بررسى آيه پرداخته، استدلال خود را بر اساس برداشتهاى فقهى شافعى بيان مى‌دارد. اقوال ديگر مذاهب فقهى اهل سنت را در برخى موارد ذكر و استدلال آنها را مطرح و رد مى‌نمايد.

در شرح آيات به تأويل و توجيهات بسيارى متوسل شده كه آيه قرآن را بر اساس مذهب خود شرح كند. كياهراسى بر خلاف جصاص هرگز عفت كلام را فرو نمى‌گذارد و جانب احترام ديگر پيشوايان و مذاهب را نگاه مى‌دارد، و تنها عبارات جصاص را به تندى پاسخ مى‌گويد. امّا مانند او چندان به مباحث فرعى و استدلالهاى باريك بينانه روى نمى‌آورد.

ايشان در تبيين، توضيح و استدلال خود از اقوال صحابه و تابعين و روايات پيامبر( ص) نيز بهره مى‌برد. و در مقابل شبهاتى كه جصاص و ديگران بر مذهب شافعى وارد كرده‌اند، خود را موظف به پاسخگويى مى‌شمارد و در صدد پاسخ برمى‌آيد. در كنار دفاع از مذهب شافعى نقد فراوانى بر مذهب ابو حنيفه وارد مى‌كند.

نسخه شناسى

نسخه حاضر داراى مقدمه‌اى از ناشر درباره سير تطور 1- تفسير فقهى و مهمترين مصنفات آن 2- شرح حال مختصرى از مفسر 3- معرفى كتاب حاضر، مى‌باشد.

چاپ اين تفسير توسط منشورات محمد على بيضوى- دارالكتب العلميه بيروت در لبنان به سال 2001 م 1422 ه به صورت 4 جلد در 2 مجلد به قطع وزيرى انجام گرفته كه تفاوتهاى در پاورقى و توضيحات نسبت به چاپ قبلى آن دارد. پاورقى شامل آدرس آيات، منابع روايات، منابع اقوال شافعى و ديگران، معناى برخى كلمات و مصطلحات و توضيح پاره‌اى عبارات مشكل كتاب مى‌باشد. نسخه خطى احكام القرآن در يك جلد بزرگ در دارالكتب المصريه و المكتبة الازهرية( كتابخانه الازهر) موجود مى‌باشد.

سه فهرست: 1- موضوعات كتاب 2- آيات 3- احاديث نيز در انتهاى مجلدات راهنماى پژوهشگران خواهد بود. شابك: 1- 0245- 7451- 2: NBSI

منابع مقاله

1- مقدمه كتاب و ساير مجلدات آن

2- دانشنامه قرآن و قرآن پژوهى ج 1 صفحه 664 و ج 2 ص 1910 به كوشش بهاء الدين خرمشاهى

3- التفسير و المفسرون دكتر ذهبى ج 2 ص 444

4- تفسير و مفسران آيت الله معرفت ج 2 ص 239

5- المفسرون حياتهم و منهجهم سيد محمد على ايازى ص 119

6- مناهج المفسرون دكتر منيع عبد الحليم محمود ص 9

منبع

نرم افزار جامع التفاسیر ، بخش کتابشناسی